Moritz Tof spreker dodenherdenking Grou
GROU - Moritz Tof is op 4 mei de spreker tijdens de jaarlijkse '4 maaie betinking' in Grou. Op die dag worden de mensen herdacht, die hun leven verloren voor onze vrijheid en zelf in een periode leefden dat ze onderdrukt werden door een oppermachtige vijand.
Moritz Tof (1941) is zoon van het Joodse echtpaar Bram en Johanna Tof, die in Heerenveen een goedlopende textielzaak runden. Door de anti-Joodse maatregelen moest de winkel al in november 1941 gesloten worden. Wanneer vader zich moet melden bij het hoofdkwartier van de SD om op transport gesteld te worden naar Westerbork, duikt hij onder. Ook Moritz en zijn moeder duiken enkele weken later onder. Het blijkt het begin te zijn van een lange onderduikperiode.
Moritz kan echter niet samen met zijn ouders onderduiken, omdat een huilende baby gevaar oplevert. "Men regelde dat ik in een mand te vondeling werd gelegd bij de kerk. Er ging echter iets mis, waardoor ik niet, zoals was afgesproken, werd opgehaald. Door het verzet ben ik toen naar het armenhuis gebracht”. Via de Joodsche Raad komt Moritz terecht bij de familie Troostwijk in Leeuwarden. >>>
Maar omdat dit ook een Joods gezin is, moet er in de zomer van 1943 een veiliger onderduikadres gevonden worden. Dat wordt het gezin van Foppe en Dirkje Banga in Bergum. Hun zoon Allard is een jaar ouder dan Moritz; de twee jongens worden boezemvrienden. Na de bevrijding wordt Moritz herenigd met zijn ouders, die dan als vreemden voor hem zijn. Bram en Johanna Tof willen maar één ding: zo snel mogelijk het ‘gewone’ leven weer oppakken en de winkel in Heerenveen opbouwen. Hard werken. Over de oorlog wordt niet meer gesproken. Na de oorlog zorgen Moritz en zijn ouders ervoor dat alle mensen die hun leven gered hebben een Yad Vashem-onderscheiding krijgen.
Het verhaal van Moritz Tof staat beschreven in het boek 'Door het oog van de naald, Joodse onderduik in Friesland' (auteurs Jongejan en Van der Noord, Uitgeverij Louise).
Het programma voor 4 mei in Grou ziet er als volgt uit. Om 19.10 uur verzamelen bij het Alde Riedhûs. Daar start de herdenking om 19.15 uur met het leggen van bloemen hij het monument. Daarna een stille tocht naar de begraafplaats, waar ook bloemen gelegd worden. De tocht vervolgt naar de Sint Piterkerk, waar om 19.50 de herdenking begint met orgelmuziek. Om 20.00 uur volgt er twee minuten stilte. Er is muziek van Fokke de Groot en een zangeres, dan spreker Moritz Tof en voordrachten van leerlingen uit groep 8 van de basisschool. Tot slot wordt gezamenlijk het Fries volkslied gezongen. De herdenking is rond 21.00 uur afgelopen.
